Kökeni ve ülkesine ilişkin birçok sav ileri sürülmüştür. Önce Bosna valilerinin eline geçti, buradan da İstanbul’a getirilerek saraya alındı. Güzelliği, inceliği ve cazibesiyle dikkati çekerek sarayda yetiştirildi. I. Ahmet’in dikkatini çekince öteki kızlardan ayrıldı ve padişaha Murat, Süleyman, İbrahim ve Kasım adında dört şehzade Ayşe ve Fatma adında iki sultan doğurdu.
I. Ahmet döneminde devlet işlerine yavaş yavaş karışmaya başladı. I. Ahmet‘ten sonra tahta geçen I. Mustafa ve onun yerine tahta çıkarılan II. Osman zamanlarında Eski Saray’a gönderildi. IV. Murat‘ın 10 Eylül 1623′te, Osmanlı tahtına çıkması üzerine Valide Sultan olarak Topkapı Sarayı’na geçti. IV. Murat, devlet işlerini eline alıncaya kadar süren yaklaşık on yıllık dönemde adeta devlet yöneticisi durumunda kaldı.
Sultan İbrahim‘in sekiz yıl süren saltanatı boyunca yine Valide Sultan olarak devletin en etkin ve söz sahibi kişi oldu. Devlet işlerini tümüyle eline aldı. Padişaha tahtın bir şehzade sahibi olabilmesi için yeni cariyeler sundu. Zamanla Sultan İbrahim, garip uygulamalara kalkışınca annesi olarak kendisine engel olamıyordu. Oğlunun söz dinlemediğini ve devlet işlerinin bir türlü yoluna konulamadığını görünce saltanat değişikliğinin gerekliğine inandı. Sultan İbrahim, ocak ağalarının da yardımıyla tahttan indirildi ve yerine henüz yedi yaşında bulunan IV. Mehmet padişah oldu. Böylece Kösem Sultan, Büyük Valide Sultan oldu. Yönetim işleri yine onun elindeydi.
18 Ağustos 1648′de Sultan İbrahim‘i öldürterek etkinliğini artırdıysa da tırmanan yolsuzluklar nedeniyle halkın hoşnutsuzluğunu ortaya koyması, durumunu sarsmaya başladı . Öte yandan Hatice Turhan Sultan da, Kösem Sultan’a karşı cephe aldı. Bu arada Kösem Sultan’ın IV. Mehmet‘i ortadan kaldırıp, yerine Süleyman’ı geçirmek istemesi, Turhan Sultan ve adamlarınca haber alınınca, 2/3 Eylül 1648 gecesi, Topkapı Sarayı’ndaki dairesi basılarak öldürüldü. Cenazesi Sultanahmet Camisi avlusunda, IV. Murat’ın yanına gömüldü.