Defterdar Mustafa Paşa Sarayı

Defterdar Bahçesi diye ünlü bahçenin içinde idi. Salacak sırtlarında olduğu sanılmaktadır. Saray Defterdar Mustafa Paşa tarafından yaptırılmıştır. Paşa'nın Prevezeli olduğu söylenirse de Evliya Çelebi onun Bosnalı olduğunu ve Hersek Sancağı'nda Novasin Kazası'nda doğduğunu bildirmektedir ki, bu ifadenin daha doğru olduğu sanılmaktadır. Çelebi, Mustafa Paşa'nın oğlu Defterdarzâde Mehmet Paşa'nın yanında bulunmuş ve onun sohbetlerine iştirak etmiştir. Çok düzgün bir ifadeye sahip olduğu söylenen Mehmet Paşa'nın Erzurum'dan azli sırasında da uzun süre yanında bulunmuş ve 1057 (1657) kışını beraber geçirmişlerdi. Enderun'dan yetişen Mustafa Paşa, matbah emini, 1039 (1629-30)'da defterdar, 1041 (1631-32)'de vezaretle baş defterdar oldu.19 Recep 1041 (10 Şubat 1632) tarihindeki Yeniçeri İsyanı sırasında Sadrazam Hafız Ahmet Paşa öldürülmüş ve bu sırada da Vefa Meydanı'nda gizlendiği bir evde tutulan Mustafa Paşa, At Meydanı'na (Sultanahmet) getirilmişti. Burada, yeni vezir-i azam Topal Recep Paşa'yı, sarayı önünde "elleri bağlı ve piyade" olduğu halde "kanlı cellât çökertip kılıç darbesiyle öldürdü. " Naimâ'nın bu ifadesi Evliya Çelebi tarafından da doğrulanmaktadır. Çelebi, 'İstanbul cevelânlarına' bu sıralarda başlamıştı. "O sırada Defterdar'ın Süleymaniye'deki evini de yağma ettirmişlerdi. " Mustafa Paşa'nın kabri, Topkapı haricinde, Merkez Efendi Mezarlığı hizasında ve cadde kenarındadır. Tarihi olmayan şâhidesini kallavî bir kavuk süslemektedir. Paşa'nın Üsküdar'daki bu yazlık sarayından başka İstanbul'da Süleymaniye Semti'nde kışlık bir sarayı ve Rumelihisarı'nda da bir sahilhanesi vardı. Mustafa Paşa'nın katlinden sonra saraylar oğlu Mehmet Paşa'ya intikal etmiştir. Defterdarzâde Mehmet Paşa maliyeden yetişmiş ve 9 Cemaziyelevvel 1066 (5 Mart 1656)'da vezaret payesiyle baş defterdar olmuştur. Fakat, 'Müfti-i Ştne' denilen Şeyhülislâm Memikzâde Mustafa Efendi'nin (öl.1657, Halep) iftirasıyla 2 Recep 1066 (26 Nisan 1656) tarihinde Süleymaniye'deki sarayından alınarak idam edilmiştir. Kabri, Karacaahmet Mezarlığı'ndadır. Fakat yeri belli değildir. Bunun idamı ile saraylar oğlu Mustafa Bey'e intikal etmiştir. Mustafa Bey, Kapıcıbaşılar'dan olup 'Kör Beğ' diye şöhret almış ve Süleymaniye'deki sarayında 1100 (1688-98) tarihinde vefat etmiştir. Evliya Çelebi, "Mehmet Paşa efendimizin valideleri, efendimiz Melek Ahmet Paşa'nın akrabasından olmakla, hakîrin (Çelebi'nin) validesiyle hala kızları idiler. " demektedir.