Bursa Mudanya'daki İnanç Turizmi Merkezleri
Mudanya’dadır. Bizans İmparatoru IV. Konstantinos Porphyrogenetos döneminde yaptırılmıştır. Kare planlı ana kilisenin üzeri kubbe ile örtülü olup yanlarda beşik tonozlu dört haç kolundan oluşur. Duvarları tuğla ve taş ile örülü bulunan yapının çatısı da tuğla ile örülmüştür.
Hasan bey Camisi’nin kuzey cephesindeki giriş kapısı üzerindeki dokuz satırlık kitabesinden caminin Hasan Bey tarafından 1652-1653 yıllarında yaptırıldığı öğrenilmektedir. Cami içerisindeki bir diğer kitabeden de Mirliva-i Mısır Hasan bey ismi yazılıdır. Vakıflar Genel Müdürlüğü’ndeki vakıf kaydına göre de Hasan Mısri Bey tarafından yapıldığı belirtilmiştir.
Mudanya’daki bu kilisenin pencerelerinden birisi üzerindeki 1834 tarihli kitabeden Anastasios oğlu Iordanes’in kiliseye işlenmiş bir taş bağışladığı öğrenilmektedir. Bu kitabede, Iordanes dindarlığından ötürü bu kilisenin cephesindeki bütün işlenmiş taşları Palaikhorio’daki zeytinliğinden getirerek bağışladığı yazılıdır. Kilise doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen planlı olup, doğusunda dışarıya doğru btaşkın yarım yuvarlak apsidi, ortasında naosu, batısında da narteksi bulunmaktadır.
Mudanya’nın Aydınpınar Köyü’nde bulunan bu kilisenin giriş kapısı üzerindeki kitabesinde 1901 tarihi bulunmaktadır. B.I.Kandis bu kilisenin 1846-1870 yıllarında Bursa Metropoliti olan Konstantios zamanında yapıldığını belirtmiştir. Kitabe üzerindeki 1901 tarihinin de onarımla ilgili olduğu sanılmaktadır. Kilise 1922’den sonra camiye çevrilmiş, batı cephesindeki çan kulesi de minare olarak kullanılmıştır.
Mudanya Dereköyü’nde bulunan bu kilisenin ne zaman yapıldığı bilinmemekle beraber, büyük olasılıkla XIX.yüzyılda Rumlar tarafından yaptırıldığı sanılmaktadır. Kilise doğu-batı doğrultusunda 13.05x20.85 m. ölçüsünde bazilika planlıdır. Kilisenin batısında dikdörtgen planlı narteksi, naosu, doğusunda beması ve üç yuvarlak bölüm halinde apsidi bulunmaktadır.
Mudanya Kumyaka Köyü’ndeki H.Taxiarchoi Kilisesini XIX.yüzyıl sonu ile XX.yüzyılın başında buraya gelen F.W.Hasleuck, C.Mac.Farlane, M.Kleonymos ve K.Papadopoulos gibi araştırmacılar tanıtmıştır. Onların bu araştırmalarında H.Buchwalt ve C.Foss değerlendirmiştir. Kilisede farklı dönemlere ait kitabeler bulunmaktadır.Kilisenin güneyindeki H.Nikolaos şapelinin doğu duvarında 1818 tarihli iki kitabe bulunmaktadır.
Mudanya Zeytinbağı’nda bulunan bu kilise ile ilgili bilgileri XVII.yüzyıla ait bir el yazması vermektedir. Dr.J.Covel’in yazmış olduğu notlara göre bu kilise Panagia Pantobasilissa’ya ithaf edilmiştir. T.Evangelides XIX.yüzyılda bu yapıyı incelemiş, çan kulesinin 1855 depreminde yıkıldığını, 1883’te onarılan kubbenin orijinal görünümünü yitirdiğini belirtmiştir.
Halil Ağa Camisi’nin giriş kapısı üzerindeki iki satırlı kitabesinde Kethüda Halil Efendi tarafından 1643-1644 yıllarında yapıldığı yazılıdır. Cami kare planlıdır. Üzeri kubbe ile örtülmüştür. Kuzey duvarından girilen ibadet mekanının mihrabı beş cepheli olup, doğu yönüne kaydırılmıştır. Mihrabın ve girişin iki yanında ikişer pencere, doğu ve batı duvarlarında altlı üstlü ikişer pencere ile aydınlatılmıştır.
Caminin haziresindeki mezar taşında Hacı Mehmet Ağa’nın 1685-1686 yılında öldüğü ve bir mescit yaptırdığı belirtilmiştir. Avlu kapısındaki kitabede 1877-1878 yılında yapıldığı belirtilmiştir. Haziredeki mezar taşında 1685 ve 1686 tarihleri yazılıdır. Bu durumda caminin banisinin ölüm tarihi ile caminin yapımı arasında yaklaşık dokuz yıllık bir fark bulunmaktadır.