Hekimhan ilçesinde, Malatya-Sivas karayolu üzerinde yer almaktadır. Selçuklu hanlarının geleneklerini devam ettiren yapı, önde revaklı kare avlu, avluyu takiben de hol kısmından oluşur. Avlunun etrafı ölçüleri birbirini tutmayan odalarla çevrelenmiştir. Odaların üstü beşik tonozla örtülü olup, içlerinde birer ocak vardır.
19. yüzyıl sonu Osmanlı dönemi eserlerinden olan binada, Mustafa Kemal Atatürk 13 Şubat 1931 yılında Malatya’ya ilk gelişinde ağırlanmıştır. Kesme taştan yapılmış binada odalar avlu etrafında sıralanmıştır. Güney yöndeki iki oda Atatürk Evi olarak düzenlenmiştir. Atatürk’ün ziyaretine ilişkin belge ve fotoğrafların yanısıra kitaplar sergilenmektedir.
Battalgazi ilçesinde bulunan kervansaray, 1632 yılında Sultan IV. Murat’ın silahtarı Bosnalı Mustafa Paşa tarafından yaptırılmıştır. Revaklı bir avlu, kapalı bölüm ve iki dikdörtgen mekândan oluşmaktadır. Girişin üzerinde, merdivenlerle çıkılan mescit yer almaktadır.
Roma imparatoru Trajanus MS.98-117 Malatya’nın ilk surlarını yaptırmıştır.Trajanus’un yaptırdığı surların önemi ,şehrin gelişmesiyle birlikte Diocletianus MS.284-305 zamanında daha da artmıştır.
Eski Darende ilçesinde yer alan dikdörtgen bir yapı olup, küçük iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde karşılıklı olarak altı dükkan bulunmaktadır. İkinci bölümde ise karşılıklı dokuz dükkan yer almaktadır. Hacı Hüseyin Paşa Arastası olarak da bilinen yapının 18. yüzyılda yapıldığı düşünülmektedir.
Sert kayalar üzerine inşa edilmiş kalenin temel kısımları blok taştan diğer kısımları ise kesme taştan yapılmıştır. Kaleye ulaşılan yol boyunca gözetleme mazgalları bulunmaktadır. Anadolu Selçukluları dönemi eseridir.
Doğanşehir ilçesinde olup, beşgen bir görünüme sahiptir. Roma döneminde yapılmıştır.
Battalgazi ilçesindedir.
Eski Malatya'da olup, geniş bir alanı kaplamaktadır. Yapımına Roma İmparatoru I. Titus zamanında başlanmış olup, Bizans İmparatoru Justinianus (522-565) zamanında son halini almıştır. Beşgen bir görünümde olan surlar, günümüzde harap durumdadır.
Antik çağlarda en eski ve ileri medeniyetlerin geliştiği Mezopotamya ile İç Anadolu arasında bulunduğu ve tarih öncesi ile tarihi kervan yollarının bulunduğu, yolların tabii geçitler verdiği konumlar itibariyle Malatya'nın jeopolitik önemi daima büyük olmuştur. Jeopolitik konumunun yanında hayatın ve uygarlıkların gelişmesinde önemli bir etken olan suyun katkıları da inkar edilemez.
Yapım yılı 1890 yılı olduğu tahmin edilmekte. Cumhuriyetin kurulduğu yıllarda yörenin en güzel yapısı olarak belirlenmiş yapının bir çok özelliği o dönemde yapılan binalarla mukayese edildiğinde kullanım ve yaşam standardı yüksek bir yapı özelliği ihtiva etmektedir.