İzmir'deki Hanlar

Mezarlıkbaşı semtinden Konak Meydanı’na kadar uzanan bölgeyi içine alan tarihi bir çarşıdır. Çarşının bugün ana caddesini oluşturan Anafartalar Caddesi, geniş bir kavis çizer. Bu kavis, caddenin geçen yüzyıllarda var olan iç limanın etrafını dolaşmış olmasından kaynaklanmaktadır.

İzmir ili Menemen ilçesi, Şehit Kemal Caddesi’nde bedestenin, Mahkeme Camisi’nin ve hamamın karşısında bulunan Taşhan’ın kitabesi günümüze gelemediğinden yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır. Ancak Taşhan’ın yapımında görevlendirildiği söylenen Şeyh Kamil’in hanın bitişiğinde türbesi bulunmaktadır. Şeyh Kamil’in yaşadığı dönem XVI. yüzyılın sonları ile XVII.

İzmir Kemeraltı’nda Halim Ağa Çarşısı denilen yerde bulunan bu han, 871, 906. Sokaklar ve Hisar Camisi ile çevrilidir. Han kitabesinden öğrenildiğine göre, Darüssaade Ağası Hacı Beşir Ağa tarafından h.1156 (1743) yılında yaptırılmıştır.

İzmir Şadırvanaltı Camisi’nin yakınında 913, 912 ve 970 numaralı sokaklar arasında bulunan bu hanın kitabesi bulunmadığından yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır. Yapı üslubundan XVIII. yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır. Han kesme taş ve tuğladan, avlulu ve iki katlı olarak yapılmıştır. Kare planlı olup, doğu ve batı cephelerinde birer kapısı bulunmaktadır.

İzmir Fevzi Paşa Bulvarı üzerinde bulunan bu hanın, bulvarın açılması sırasında büyük bir bölümü yıkılmıştır. Günümüze yalnızca güneybatı kanadından çok az bir bölüm gelebilmiştir. Hanın kitabesi günümüze gelemediğinden yapım tarihi ile ilgili bilgilere arşiv kaynaklarında da rastlanmamıştır. Bununla beraber XVIII. yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır.

İzmir Kemeraltı Başdurak Camisi yakınında, 919 ve 920. Sokaklar arasında bulunan bu hanın da kitabesi günümüze gelemediğinden yapım tarihi bilinmemektedir. Vakıf kayıtlarında buradaki bir handan söz edilmektedir. Büyük olasılıkla bu han Abacıoğlu Hanı’dır. Yine Vakıf kayıtlarından öğrenildiğine göre XVIII. yüzyılda Hacı Mustafa Ağa tarafından yaptırılmıştır.

İzmir Hoca Hasan Mahallesi’nde, 1327. Sokak’ta bulunan bu hanın kuzeybatısında Büyük Vezir Hanı, güneydoğusunda da Karaosmanoğlu Hanı ile Büyük Kuzuoğlu Hanı bulunuyordu. Hanın kitabesi günümüze gelemediğinden yapım tarihi kesinlik kazanamamıştır. Yapı üslubundan ve diğer hanlarla benzerliklerinden ötürü XIX. yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır. Aydın Vilayet Salnamesi’nde (1890–1891) de ismi geçmektedir.

İzmir Kemeraltında, 892. ve 876. Sokaklarla çevrili alanda bulunan bu hanın batı cephesinin girişinde bulunan bir pencere üzerindeki kitabede Maşallah yazılıdır. Bu kitabenin altında 1217 (1802) tarihi bulunmaktadır. Ancak bu tarihin hanın yapım tarihi olup, olmadığı da kesin değildir. Ayrıca Vakıf ve arşiv kaynaklarında da ismine rastlanmamıştır. Bu bakımdan hanın XIX.

İzmir Halimağa Çarşısı’nda (Kasap Hızır Mahallesi), 895 ve 861. sokaklar arasında bulunan bu hanın kitabesi bulunmamakla beraber kuzey cephesindeki girişin doğu ve batı yanlarında yer alan çeşme ve sebil üzerinde 1805–1806 tarihlerinin bulunması yapının da bu tarihte yapıldığını göstermektedir. Kesme taş, moloz taş ve tuğladan yapılmış olan han dikdörtgen planlı olup, ortada bir koridor ve bunun iki yanında her kenarda dokuzardan on sekiz odadan meydana gelmiştir.