Hınıs ilçesinin kuruluş tarihçesi hakkında kesin bir bilgiye rastlanılmamaktadır. İlçenin tarihi hakkındaki malümat Halilçavuş bucağına bağlı Göller köyünden (Rüştü KÜRÜK) isimli şahsın kitapları arasında çıkan “ Mevcut Konusu Naci“ adlı eserden alınmıştır. Öğrenildiğine göre Hınıs ilçesi m.ö. 1400 yıllarında bir Ermeni Beyliği iken zapt edilmiştir. Uzun süre İranlıların egemenliğinde kalan Hınıs Bizanslıların eline geçmiş ve 1071 yılında Selçuklu Hükümdarı Alparslan’ ın Malazgirt zaferi ile Selçukluların idaresine geçmiştir.
Anadolu Selçukluların son zamanlarında İranlılar Hınıs’ ı ikinci kez elegeçirmişler bu devrede İranlılar tarafından Hınıs Kalesi yapılmıştır. Osmanlı İmparatorluğunun yükselme devrinde İranlılardan alınmıştır. Osmanlı imparatorluğu devrinde iki defa Mutasarıflıkla idare edilmiştir. İlçe hakkında başkaca bir bilgi kayıtlarda mevcut değildir.