Nevşehirli Damat İbrahim Paşa

Nevşehirli Damat İbrahim Paşa; (Ürgüp/ Nevşehir 1660 – İstanbul 1730) Osmanlı Sadrazamlarındadır. Genç yaşta İstanbul’a gelerek eski sarayda helvacı, baltacı, evkaf katibi oldu. 1703′te II. Mustafa Edirne’ye gidince Şehzade Ahmet’in hizmetine girdi. III. Ahmet tarafından Haremeyn Muhasebeciliğine getirildi. Mora’nın arazi tahriri işlerinde görevlendirildi. Başarı gösterince Niş Defterdarı, başimrahor, bir süre sonra da vezir rütbesiyle sadaret kaymakamlığına atandı. III. Ahmet’in kızı Fatma Sultan ile evlenerek damat oldu. 1718′de Nişancı Mehmet Paşa’nın yerine sadrazam oldu. Önce Avusturalya ile Pasarofça Antlaşmasının imzalanmasını sağladı, gelirleri arttırıcı düzenlemeler yaptı. Paranın değerini piyasa gerçeklerine uydurdu. Gelir gider dengesini sağladı. İstanbul için bir bayındırlı planı uygulamaya koydu. İstanbul’u kasıp kavuran yangınlara karşı tulumbacılar örgütünü kurdu. İlk devlet matbaasının İbrahim Müteferrika tarafından kurulmasını sağladı. Haliç ve Boğaziçi kıyılarını yepyeni bir tarzda parklar, bahçeler, köşkler, saraylar, yalılar ve çeşmelerle süsledi. Batıya fazla önem vermesi, devlet görevlerine yakın akrabalarını getirmesi, dedikodu ve yakınmalara neden oldu, karşıtlarının sayısını arttırdı. Bu sırada İran ile savaşa girdi (1723) ve Ruslarla İran’a karşı anlaşma yaptı. Ancak Tahmasb Kulu Nadir Han’ın işe karışmasıyla yenilmesi düşmanlarının sayısını ve etkisini arttırdı. Patrona Halil Ayaklanması sırasında III. Ahmet tarafından sarayda boğdurularak cesedi asilere teslim edildi. (30 Eylül 1730) Ölüsü türlü hakaretlerle sokaklarda sürüklendi, parçalandı. Şehzadebaşı’ndaki külliyesinin bahçesine gömüldü.

Osmanlı tarihinde yenilik ve yenilikçilik Onunla başladı denilebilir. Avrupa barok sanatının Osmanlı ülkesine girmesi, geleneksel sanatların (çinicilik gibi) canlandırılması, Batı dilleriyle Arapça ve Farsçadan eserler çevrilmesi, bilim kurullarının oluşturulması, korunan şairlerin, sanatçıların arasından Nedim, Vehbi, Ebubekir Ağa, Mustafa Çavuş, Levni, Hafız Osman gibi ustaların yetişmesi, Onun öncülük ettiği girişimlerdi. Çoğu İstanbul, Nevşehir ve Ürgüp olmak üzere bir çok eser yaptırdı. Doğum yeri olan Muşkara’yı bayındırlaştırarak burayı Nevşehir adıyla bir kaza durumuna getirdi.