Şanlıurfa'daki Türbeler
Eyyûb Peygamber Mahallesi’nde Eyyub Peygamber Makamı olarak bilinen külliyede “Çile Mağarası” ve “Şifalı Kuyu” bulunmaktadır.
Şanlıurfa'daki türbelerin en eski tarihlisi olan bu yapı, aslında dört eyvanlı kapalı Selçuklu medreseleri tarzında inşa edilmiş bir medrese yapısıdır. Doğudaki eyvanın alt kısmındaki odada Şeyh Mesut’un mezarı, eyvan içersinde de sandukası bulunmaktadır. Hoca Ahmet Yesevi’nin halifelerinden biri olduğu sanılmaktadır. Nişabur’dan Anadolu’ya gelerek halka İslamiyeti öğretmekle görevlendirilmiştir.
Şanlıurfa ili Harran ilçesine 3 km. uzaklıktaki İmam Bakır Köyü’nde bulunan bu türbe, 12 İmam’dan beşincisi olan Ebu Cafer İmam Muhammed Bakır’a atfedilmiştir. Türbenin yanında aynı isimde cami de bulunmaktadır.
Devrinin büyük evliyasından olan Nebih Efendi’nin Türbesi Bediüzzaman Mezarlığının batı tarafındadır. Halk arasında Nebi Efendi olarak tanınır. Aynı türbede Nebi Efendi’nin ayakucunda Şeyh Abdurrahman Efendi ve Kürt Hac Ali Efendi’nin mezarları bulunmaktadır. Bu türbe halk tarafından sürekli ziyaret edilmektedir. Mezar taşı üzerine sık sık kına yakılmakta ve boyanmakta olduğundan buradaki yazılar neredeyse okunamamaktadır.
Şazeli Ali Dede 17.yy.’ Urfa’da yaşamış Şazeli Tarikatı Şeyhidir. Halilürrahman kabristanındaki türbe içindeki bir pakette Osmanlı Padişahlarından IV. Murat’ın 1639 Bağdad Seferine giderken, Şazeli Ali Dede’ye misafir olduğu ve padişahın Ali Dede’ye ihsanlarda bulunduğu yazılıdır. Ali Dede Afrika’dan İstanbul’a gitmiş ve Erenköy’e yerleşmiştir. Daha sonra Urfa’ya gelip Halilürrahman civarına yerleşmiş ve tekke açmıştır.
Asıl adı, Hayat b.Kays b.Reccal b. Sultan el-Harrani'dir. Harran'da doğan şeyh, keramet sahibi mübarek birisi idi. Sultanlar bu zatı ziyaret eder, onunla görüşmekten şeref duyarlardı. Halep hükümdarı Nureddin Mahmud Zengi ve Eyyubi hükümdarı Salahaddin Eyyubi, şeyhin elini öpmüş ve duasını almışlardır.
Şanlıurfa ili Harran ilçesine 20 km. uzaklıktaki Cabir El Ensar (Yardımcı) Köyü’nde Cabir Bin Abdullah (Cabir El Ensari) Türbesi ve camisi bulunmaktadır. Cabir El Ensar 607 yılında Mekke’de doğmuş, 697’de de Medine’de ölmüştür. Peygamber ile birlikte savaşlara katılmış, Şam’ın, Harran’ın ve Urfa’nın fetihlerinde bulunmuştur.
Harran Kapı Mezarlığı içersinde yer alan bu türbe, halk arasında "Kral kızı" türbesi olarak tanınmakta ve bununla ilgili bir efsane anlatılmaktadır. Kesme taşlardan sekizgen planlı ve tek kubbeli olarak inşa edilmiştir. Kitabesinde şöyle yazılıdır: "Bu mezar, seyyidler seyyidi, iyilik ve güzellikler babası, Seyyid Maksud oğlu Seyyid Hacı Ali'nindir.
Devrinin en büyük Kadiri Şeyhi, büyük mutasavvıf, Allah dostu Seyyid Şeyh Dede Osman Avni (K.S) hazretlerinin kabri, Mevlidi-i Halil Camii avlusu içindeki kendi türbesindedir. Türbenin üzerindeki kitabede şunlar yazılıdır: “Burası bütün evliyanın sultanı Ğavsül-a’zam hazreti Abdulkadir Geylani hazretlerinin pak dergâhlarıdır” Türbenin içinde bulunan mezardan Dede Osman Avni (K.