Samsun'daki İnanç Turizmi Merkezleri
İlçe merkezindedir. 1661 yılında Fazıl Ahmet Paşa tarafından yaptırılmıştır. Çatısı kurşunla kaplı iken Rus seferi sırasında kurşunları alınıp, kiremit kaplanmıştır. 1943 depreminde etkilendiyse de restore edilmiştir.1964 yılına kadar çeşitli amaçlarla kullanılan medrese bu tarihten sonra halk kütüphanesi olarak kullanılmaya başlanmıştır. Yörenin basılı materyal bakımından en zengin kütüphanesidir.
1515 Yılında Anadolu Beylerbeyi Şadi Bey tarafından yaptırılmıştır. Tamamı ile yenilenmiştir.
(MÖ. 700) da, Asar Kalesinin olduğu bölgede Kızılırmak vadisinde dikkat çeken tarihi yapılardır.
Havza'nın 21.km doğusunda Lerdüge köyünde beş tümülüs saptanmıştır. 1946yılında başlatılan çalışmalarda çıkan buluntular Ankara Arkeoloji Müzesine gönderilmiştir. Ortaya çıkartılan yapının, mimari tekniği ve diğer buluntulardan MÖ. 100- MS. 200 yılları arasında kullanıldığı anlaşılmıştır. 4 no'lu tümülüsün buluntularından ve mimari tekniğinden M.
Havza'nın imaret mahallesindedir. 1256 yılında yapılmıştır. Mustafa Paşa Türbesi: 1429 yılında yaptırılmıştır.
Yedi köyün Cuma camisi olarak kullanılan cami bugün Değirmencili ve Kazanç Köylerinin ortak Cuma camisi olarak kullanılmaya devam etmektedir.Tamamen ahşap malzemeden yontma tahtadan, çatma başı geçme olarak yapılan camide yer yer çivi kullanılmıştır.Camiyi dört yanda revak çevreler. Orta direğin başlık kısımları mukarnas taklidi üçgenler ve ortada rozetle süslenmiştir.
Caminin oyma olarak yapılan kapısı bitki motifleri ile süslüdür. Kapının üst tarafında friz halinde parmak motifi süslemesi bulunmaktadır. Daha üste iki pencerenin orta kısmında yuvarlak bir madalyon içerisinde Arapça bir yazı bulunmaktadır. Caminin içi kök boyadan yapılmış çeşitli bitkiler motiflerle bezemelidir. Caminin avlusunda taştan yapılmış bir çeşme mevcuttur.
Şeyh Yusuf Zeynüddin, Anadolu Selçuklu Devleti zamanında yaşamış büyük İslam velisidir. Gavs-ı Azan Şeyh Abdülkadir-i Ceylani Hazretlerinin torunudur. Camii kendisi tarafından 1285 yılında yapılmıştır. Türbesi ise bu caminin bahçesinde yer almaktadır.
Fenk mahallesi, Hamam sokaktadır. Bahçe içerisinde, dikdörtgen planlı, tek katlı ahşap malzeme ile yapılmıştır. Çatılı ve kiremitle örtülüdür. Çatıyı iç mekanda ahşap direkler taşımaktadır. Kitabesi olmadığından yapım tarihi belli değildir. Geç dönem Osmanlı yapısıdır. 20. yy. başlarında esaslı bir onarım görmüş, iç mekan genişletilmiş, minaresi yenilenmiştir.