Malatya'daki Camiler

Darende ilçesinin eski Darende kısmında bulunmaktadır. Ana mekânı kare planlı olup, tek bir kubbeyle kapatılmıştır. Kubbe, içten tromplar, dıştan altıgen kasnak üzerine oturtulmuştur. Cami içinde Şeyh Hamid-i Veli ve oğlu Halil Tayyib’in sandukaları bulunmakta olup, minare ve cami arasında, temellerin üzerinde L planlı iki katlı medrese yer almaktadır.

Kentin doğusunda Battal Gazi ilçesinde yer alan yapı, 1224 yılında, Selçuklu Hükümdarı I. Alaaddin Keykubat zamanında yapılmış olup, mimarı Mansur bin Yakup’tur. Plan ve yapımında kullanılan malzeme bakımından İran’daki Büyük Selçuklu camilerinin Anadolu’daki anıtsal bir örneği olan caminin yazıtı, bugün şehir müzesinde bulunmaktadır. Eyvanlı cami planlarının Anadolu’daki tek örneğidir.

Malatya kent merkezinde bulunan cami, 17. yüzyıl sonlarında kiliseden camiye dönüştürülmüştür. Dikdörtgen planlı ana mekân üç nefe ayrılmış olup, neflerin üzeri kaburgalı haç tonozla örtülmüştür. Doğuda yer alan mihrap iptal edilerek, güney duvarı üzerine yeni bir mihrap yapılmıştır.

Malatya şehir merkezinde yer alan cami, 1792 yılında Yusuf Ziya Paşa’nın oğlu Şadi Paşa tarafından, annesi Ayşe Hatun adına, 14,5x7,5m boyutlarında, kesme taştan yapılmış olup, ana mekân 4 ahşap sütunun taşıdığı ahşap bir çatı ile kaplanmıştır. Sonradan yapılan minaresi ve birbirine açılan iki adet tonozlu mezar vardır.

Malatya kent merkezinde bulunan cami, 1912 yılında Mustafaoğlu Yusuf tarafından kesme taştan yapılmış olup, büyük bir kubbeyle kaplıdır. Güney duvarının her iki yanında ikişer şerefeli 2 minare bulunmaktadır.

Eski Malatya’da (Battalgazi) de yer alan cami, yöre halkınca “Vaiz Ocağı-Vaiz Baba” adıyla anılmaktadır. 1394 yılında Abdullah Hüsnü oğlu Çerkez tarafından yaptırılan camiden günümüze ulaşan tek bölüm, tuğla minare olup, diğer bölümler yapılan tamiratlarla özgünlüğünü yitirmiştir.

Arapgir’de bulunan cami, bitişik diğer binalarla beraber yapılmış bir külliyedir. Dıştan kesme taş olan yapının iç dolgusu moloz taşlardır. Giriş kapısı ekseni üzerinde arka arkaya iki kubbeli bölüm, tam karşıda da mihrap yer almaktadır. Mihrabı abartılı bir büyüklüğe sahiptir ve geometrik motiflerle süslenmiştir. Minaresi ve kitabesi olmayan caminin, planı ve süsleme özelliklerine bakılarak, 1334 yılında İlhanlılar döneminde yapıldığı tahmin edilmektedir.

Eski Malatya Kalesinin doğu cephesinde,surlarla arasında geçen derme deresi kenarında , h.980 –miladi 1572 tarihinde zaim Yusuf oğlu Himmet bey tarafından yaptırılmıştır.

Şehir surlarının dışında,güney cephesine bitişik,Meydanbaşı caddesi yol kenarında,tek kubbeli,minareli küçük bir Osmanlı eseridir.Cami hakkında Evliya Çelebi de bilgi vermektedir.

Halk arasında; Vaiz baba ,Adile cami olarak ta bilinen bu eser 1301-1380 tarihleri arasında burada yaşamış olan Melik Sunullah ailesinin adıyla anılmaktadır. Üç kitabesinden biri olan minare kitabesinde;1394 tarihinde Memluklu Sultanı Melikü’z Zahir Berkuk zamanında ,Aleaddin hüsnü oğlu Çerkez tarafından yaptırıldığı belirtilmiştir.