Bağratlı sülalesi zamanına ait bir kilise olup, Kral Abbas II. Tekvor tarafından 932-937 yılları arasında 12 havari adına yaptırılmıştır. 1579 yılında camiye çevrilmiş ve Selçuklu kümbetlerine benzer kubbe yapısı nedeniyle Vakıf kayıtlarına “ KÜMBET CAMİİ” olarak geçmiştir. 1778’ den sonra Ruslar tarafından tekrar Kiliseye çevrilerek onarım ve ilaveler yapılmıştır.
1579 yılında Osmanlılar tarafından kale ve şehir onarılırken yaptırılmıştır. Bu cami 1604 ve 1628 Safavi istilasında yıkılmış, daha sonra toprak damlı olarak yeniden yaptırılmıştır. Avlusundaki türbeden dolayı Evliya Camii adını almıştır. Eski adı “ Murat-ı Salih Camii” dir. Bugün hala ibadete açıktır.
Sultan İbrahim zamanında yaptırılmıştır. Yapıt, gerçekte XI. Yüzyıldan kalma bir Bizans kilisesidir. I. Dünya Savaşında, Ermeniler kenti boşaltırken, giderayak camii tahrip etmişlerdir. Ayrıca cami, depremlerden de zarar görmüştür. Bugün harap bir haldedir. Sadece minaresi ayaktadır.
Yusufpaşa Mahallesindedir. 1697 yılında Aliağa adlı bir kişi tarafından tuğla minareli olarak yaptırılmıştır. Bugün hala ibadete açıktır.
Kapı üzerindeki kitabeden anlaşıldığına göre Seyyit Yusuf paşa (Veli) adındaki Kars Beylerbeyi tarafından 1664 yılında yaptırılmıştır. Gri , Boz ve beyaz taş ve tahta minarenin yerine daha sonra Vakıflar tarafından yeni minare yapılmıştır. Halen ibadete açıktır.
Ebul Manucehr Camii, Selçuklular zamanında Anadolu'da kurulan ilk Türk camisidir. 1072'de kurulmuştur.