Küp Uçuranlar Kulesi

Halk arasında Pandukuz Kulesi olarak da adlandırılır. Moloz taşlarla inşa edilen kule yuvarlak bir kaide üzerine oturur ve on ikigen prizma bir gövdeye sahiptir. Yapı 1998 yılında onarım geçirmiştir. Bu onarım esnasında restoran olarak kullanmak amacıyla üzerine yeni bir kat yapılmış, alaturka kiremit kaplı kırma bir çatıyla örtülmüştür. Ancak tarihi doku dikkate alınmadan yapılan bu yenilime çalışmaları yüzünden yapı bazı özelliklerini yitirmiştir.

Anıtsal bir görünüme sahip olan bu kulenin hangi tarihte veya hangi amaçla inşa edildiği kesin olarak bilinmiyor. 1891 yılında Birgi’ye gelen G. Weber Kule hakkında şu sözleri söyler: “Büyük köprünün yanında, doğuda evler arasında sekizgen bir kule vardır. Ortaçağ’dan kalmadır”

Küçük Menderes yöresinde yaptığı tarihi araştırmalarla tanınan araştırmacı yazar Behiç Galip Yavuz burasının Bizans dönemine ait askeri amaçlı bir gözetleme kulesi veya önemli bir yapının toprak üstünde kalmış mimari bir parçası olabileceğini söyler.

Halk arasındaki inanışa göre ortaçağda bu kule İslam dinine küfür eden Kuduz Birliğinin (Pandukiz) üssü konumundadır. Bu kişiler büyüyle bu kuleden Bayezit köyüne küp uçururlarmış. Hatta bazıları küplerin üstüne binip halka zarar verirlermiş. Aynı inanışa göre İmam-ı Birgivi Hazretleri Birgi’ye bu küfürbazlarla mücadele etmek için gönderilmiştir.