Kanuni Sultan Süleyman’ın 1550-1557 yılları arasında Mimar Sinan’a yaptırdığı Süleymaniye Külliyesi, mimari düzeni, yapıların yerleştirilişindeki ustalık, ekonomik ve kültürel işleviyle klasik dönemin simgesi olmuştur. Mimar Sinan, yapı topluluğunu kentin en yüksek tepelerinden birine, Haliç ve Boğaz’a egemen bir alana yapmıştır. Yaklaşık 60 dönümlük engebeli bir alan üzerinde, geometrik bir düzen içinde yerleştirilen yapılar, sayıları ve nitelikleri itibariyle külliyenin işlevsel boyutlarını ortaya koymaktadır. Cami, medreseler, türbeler, türbedar dairesi, darülhadis, tıp medresesi, darüşşifa, bimarhane, darülkurra, sübyan mektebi, imaret, tabhane, han, hamam, kitaplık ve pek çok dükkândan oluşmaktadır.
Tüm yapıları çevreleyen dış avlunun 10 kapısı bulunmaktadır. Süleymaniye Camii, Mimar Sinan’ın deyimiyle kendisinin ve Osmanlı mimarisinin kalfalık dönemini simgeler.63x68 m. ölçülerindeki ana mekân 53 m. yüksekliğinde büyük bir merkezi kubbeyle örtülüdür. Kubbeyi taşıyan 4 büyük ayak Baalbek, Eski Saray, İskenderiye ve Fatih’ten getirilmiştir. Yapıda Hipodrom’un sütunları da kullanılmıştır. Merkezi kubbe, kuzey ve güneyde yarım kubbelerle desteklenmiş, ana mekân yanlarda üçer kubbeli bölüm ile genişletilmiştir. Avlu, 28 kubbeli revaklarla çevrilidir. Kubbeler mermer ve pembe granitten 28 sütunu bağlayan sivri kemerlere oturmaktadır. Mihrap ve minber mermer işçiliğinin ince örneklerinden olup, mihrabı 16. yüzyıl İznik çinileriyle çevrelenmiştir. Kapı ve pencere kanatları fildişi ve sedef kakma sanatının özgün örneklerindendir.
Yapı, dönemin usta hattatları Karahisari Ahmet Efendi ve Hasan Çelebi’nin yazılarıyla bezelidir. İnce minarelerinden öndekiler iki, arkadakiler üç şerefelidir. dönemin yetkin eğitim ve kültür kurumları olan, Evvel, Sani, Salis ve Rabi olarak adlandırılan 4 medrese, avlu etrafında kubbeli revakların arkasında odaları ve dershaneleriyle klasik üslupta inşa edilmiştir. Tıp medresesiyse bir dizi kubbeli oda planındadır.
Dökmeciler Hamamı, büyük kubbeli bir soğukluk, iki küçük kubbeli ılıklık ve haç biçimi eyvanlı sıcaklık bölümlerinden oluşmaktadır. Kervansaray’da kare ya da dikdörtgen bölümler yan yana dizilmiştir. Sübyan mektebi, kubbeli bir mekân ve kubbeli yazlık bir sofa planında olup, günümüzde çocuk kitaplığı olarak değerlendirilmektedir.
Külliyenin kurucusu Kanuni Sultan Süleyman, mihrap önündeki görkemli türbede gömülüdür.28 sütuna oturan revakla çevrili yapının içi bitki motifi çinilerle bezelidir. Hürrem Sultan Türbesi de 16. yüzyıl çini sanatının güzel örnekleriyle süslüdür.
Külliye 15 bölümden oluşur;
1. Cami
2. Rabi Medresesi
3. Salis Medresesi
4. Evvel Medresesi
5. Sani Medresesi
6. Tıp Medresesi
7. I. Süleyman Türbesi
8. Hürrem Sultan Türbesi
9. Türbedar Odası
10. Bimarhane
11. Darüzziyafe
12. Darülhadis Medresesi
13. Tabhane
14. Mimar Sinan Türbesi
15. Hamam