Tepegöz (Dede Korkut)

Bir gün Oğuz otururken üstüne düşmanı geldi. Gece içinde ürktü, göçtü. Kaçıp giderken Aruz Koca’nın oğlancığı düşmüş, bir aslan bulup götürmüş. Oğuz yine günlerden sonra gelip yurduna kondu, Oğuz Han’ın çobanı gelip haber getirdi:

Beyler bindiler, aslan yatağı üzerine geldiler. Aslanı kaldırıp oğlanı tuttular. Aruz, oğlanı alıp evine götürdü. Sevindiler, eğlendiler; yeme, içme oldu. Ama oğlanı ne ettilerse durmadı, yine aslan yatağına gitti.

Oğuz bir gün yaylaya göçtü. Aruzun bir çobanı vardı. Adına Konur Koca Sarı Çoban derlerdi. Oğuzun önünce bundan önce kimse göçmezdi. Uzunpınar demekle ünlü bir pınar vardı. O pınara periler konmuşlardı. Birden koyun ürktü. Çoban kızdı, ileriye baktı ki periler kanat kanada bağlamışlar, uçarlar. Çoban kepeneğini üzerlerine attı, peri kızının birini tuttu. Tamah edip onunla birlikte oldu. Koyun ürkmeye başladı. Çoban koyunun üzerine seğirtti. Peri kızı kanat vurup uçtu.

Çobanın içine korku düştü ise de kızın derdinden benzi sarardı. Zamanla Oğuz gene yaylaya göçtü. Çoban gene bu pınara geldi. Gene koyun ürktü. Çoban ileri yürüdü, gördü ki bir yığınak yatıyor, yaldır yaldır yaldırtıyor. Peri kızı geldi:

Tepegöz, Oğuz içinden çıktı, bir yüce dağa vardı, yol kesti, adam aldı, büyük harami oldu. Üzerine birkaç adam gönderdiler. Ok attılar, batmadı; hep kılıç vurdular, kesmedi; süngü batırdılar, bilmedi. Çoban çoluk kalmadı, hep yedi. Oğuzlardan da adam yemeye başladı.

Kısacası Oğuzlar yedi kez ürktü, Tepegöz önlerini alıp yedi kez yerlerine götürdü. Oğuzlar, Tepegöz’ün elinde tüm güçsüz düştü. Vardılar, Dede Korkut’u çağırdılar; onunla danıştılar, gelin kesim keselim dediler.

— Yalancı dünyada bir er koptu. Yaylımında Oğuz ilini kondurmadı. Kara polat öz kılıçlar kesenler kılını kestiremedi. Kargı cıda oynayanlar ildiremedi. Kayın oku atanlar saplayamadı. Alplar başı Kazan’a bir vuruş vur da; kardeşi Karagüne elinde halsiz düştü; bıyığı kanlı Bükdüz Emen elinde güçsüz kaldı; aksakallı baban Aruz’a kan kusturdu; meydan yüzünde kardaşın Kıyan Selçuk’un ödü patladı, can verdi. Soylu Oğuz beylerinin de kimini güçsüz düşürdü, kimini şehit eyledi. Yedi kez Oğuzları yerinden sürdü. Kesim dedi, kesti. Günde iki adam, beş yüz koyun istedi. Yünlü Koca ile Yapağılı Kocayı ona uşak verdiler. Dört oğlu olan birini verdi, üçü kaldı. Üç olan birini verdi, iki kaldı. İki olan birini verdi, biri kaldı. İki oğlancığım vardı, birini verdim, biri kaldı. Çevrildi sıra yine bana geldi, onu da isterler, hânım bana yardım, dedi.

Tepegöz’ün olduğu Salahane Kayasına geldi. Gördü Tepegöz, güne karşı arkasını vermiş, yalnız. Çekti, belinden bir ok çıkardı. Tepegöz’ün bağrına bir ok vurdu, ok geçmedi, paralandı. Bir daha attı, o da paramparça oldu.

Başat bir daha attı, o da paralandı, bir parçası Tepegöz’ün önüne düştü. Ok kuburundan, tir keşinden, sadakından, ok kabından, ok torbasından. Tepegöz sıçradı, baktı, Başat’ı gördü. Elini eline vurdu, kıs kıs güldü. Kocalara:

Şişi ocağa soktular, kızdı. Başat eline aldı, adı görklü Muhammed’e salavat getirdi. Şişi Tepegöz’ün gözüne öyle bastı ki Tepegöz’ün gözü çıktı. Tepegöz öyle bir nâra attı, öyle haykırdı ki dağ, taş yankılandı. Başat sıçradı, kendini kuyunun içine, mağaraya attı.

— Ben buna öyle birden yapışmayayım, deyip kendi kılıcını çıkarıp, tuttu. Kılıç onun kılıcını ikiye böldü. Vardı, bir ağaç getirdi. Kılıca tuttu, onu da iki bölük eyledi. Bunun üzerine yayını aldı, okla o kılıcın asıldığı zinciri vurdu, kılıç yere düştü, gömüldü. Kendi kılıcını kınına soktu. Balçağından o kılıcı berk tuttu, geldi:

— Bre, aksakallı babamı ağlatmışsın, Karıcık ak pürçekli anamı buzlatmışsın, Kardeşim Kıyan’ı öldürmüşsün, Akça yüzlü yengemi öksüz komuşsun, Kor muyum seni? Kara polat öz kılıcımı çekip sıyırmayınca, Kafalı, börklü başını kesmeyince, Alca kanını yeryüzüne dökmeyince, Kardeşime Kıyan’ın kanını almayınca. Komam! dedi.

Tepegöz’ün kendi kılıcıyla boynunu vurdu, deldi, yay kirişine taktı. Sürüye sürüye mağara kapısına geldi. Yünlü Koca ile Yapağılı Kocayı Oğuzlara haberci gönderdi. Ak boz atlara binip yürüyüştüler. Kalabalık Oğuz ellerine haber geldi. At ağızlı Aruz Koca’nın evine atlı ulak geldi, atasına Başat’ın sevinç verdi. Muştuluk! Oğlun Tepegözü tepeledi, dedi.

Meğer Trabzon beyinin dillere destan bir kızı varmış. Lakin bu beyin bir de büyük üç canavarı varmış. Babası, her kim o üç canavarı yense, öldürse kızımı ona veririm, diye söz vermişti. Basamasa, taşını keserdi. Böylelikle otuz iki kâfir beyinin oğlunun başı burç bedeninde kesilip asılmıştı. O üç canavarın biri kağan aslandı, biri kara boğaydı, bir de kara buğra idi. Bunların her birisi bir ejderha idi.

Bu otuz iki baş ki burçta asılmıştı, kağan aslanla buğranın yüzünü görmemişlerdi. Ancak boğa boynuzunda can vermişlerdi. Kanlı Koca, bu başları ve bu canavarları gördü, başında olan bit ayağına toplandı.

Gördüler ki namusu için yenilmez. Oğul uğurlar olsun. Sağ, esen varıp, gelesin, dediler. Kanturalı, atasının, anasının elini öptü. Kırk yiğidini yanına aldı. Yedi gün, yedi gece at sürdüler. Kâfirin bulunduğu yere ulaştılar, çadır diktiler.

Hey kırk eşim, kırk yoldaşım, İyi bir binici olsa yarışsam, güçlü olsa güreşsem, Ulu Tanrı yardım etse, üç canavarı öldürsem, güzeller şahı sarı elbiseli, Selcan Hatun’u alsam, Atam, anam evine dönsem! Hey kırk eşim, kırk yoldaşım, Kırkınıza kurban olsun benim başım! diye söylerdi.

Boğanın zincirini aldılar, salıverdiler. Boynuzu elmas gibi, Kanturalı’nın üzerine sürdü. Kanturalı adı yüce Muhammed’e salavat getirdi. Boğanın alnına bir yumruk öyle vurdu ki boğayı dizlerinin üzerine çökertti. Alnına yumruğunu dayadı, sürdü, meydanın başına çıkardı. Çok çalıştılar, ne boğa yener, ne Kanturalı yener. Kütküt boğa solumağa başladı, ağzı köpüklendi.

— Bu dünyayı erenler akılla bulmuşlardır, bunun önünden sıçrayayım, ne hünerim varısa ardından göstereyim, dedi. Adı görklü Muhammed’e salavat getirdi. Boğanın önünden savuldu, boğa boynuzu üzerine dikildi. Kuyruğundan üç kez götürüp yere çaldı; kemikleri kırıldı, bastı, boğazladı. Bıçak çıkarıp derisini yüzdü:

Aslanı koyuverdiler, sürdü, geldi. Kanturalı bir kepeneği eline doladı, aslanın pençesine sunuverdi. Adı yüce Muhammed’e salavat getirdi. Aslanın alnını gözetip bir yumruk öyle vurdu ki yumruk çenesine dokundu. Boyun kökünden tuttu, belini kırdı. Ondan sonra götürüp yere vurdu, külçe gibi yığıldı.

Kanturalı adı yüce Muhammed’e salavat getirdi. Deveye bir tepme vurdu, deve bağırdı. Bir daha vurdu, deve ayak üstü duramadı, yıkıldı. Basıp iki yerden boğazladı. Arkasından iki kayış çıkardı, tekenin önüne bıraktı.

Yer gibi kertileyim; toprak gibi savrulayım; kılıcıma doğranayım; kendi okumla vurulayım; oğlum doğmasın; doğarsa on güne varmasın, bey babamın, kadın anamın yüzünü görmeden bu gerdeğe girersem, dedi.

Kanturalı baktı, gördü, bu konduğu yerde kuğu kuşları, turnalar, turaçlar, turgaylar, keklikler uçarlar. Sovuk sovuk sular, çayırlar, çemenler... Selcan Hatun bu yeri yüce gördü, beyefendi. Oturdular, yemeğe, içmeğe koyuldular. Yediler, içtiler.

— Beni sevenler çoktur, ansızın at sürüp gelmesinler, tutup yiğidimi öldürmesinler; akça yüzlü ben gelini yakalayıp atamın, anamın evine iletmesinler, dedi. Kanturalı’nın atına zırh giydirdi. Kendi de zırhlandı, süngüsünü eline aldı, bir yüksek yere çıktı, gözledi.

Kanturalı gözünü açtı, kapaklarını kaldırdı, gördü: Gelin at üzerinde, giyinmiş, süngüsü elinde. Yeri öptü: İnandım, doğruladım, istediğimiz Ulu Tanrımı? kapısında yerine geldi, diye arı sudan abdest aldı, ak alnını yere kodu, iki rekât namaz kıldı. Atına bindi, adı yüce Muhammed’e salavat getirdi. Kaza elbiseli kâfire at saldı, karşı vardı. Selcan Hatun at oynattı, Kanturalı’nın önüne geçti.

— Anam kişi, kızım kişi! Tan atarken yerinden doğrulup kalktın, Yalınızca oğulu tutturdun mu? Habersizce görklü başını kestirdin mi? Kadın ana, bey baba diye buzlattın mı? Sen gelirsin, biricik bebeğim görünmez, bağrım yanar. Ağız dilden birkaç kelime haber bana, Kara başım kurban olsun gelin sana! dedi.

Atına mahmuz vurdu, bir yüksek yere çıktı, gözledi. Gördü ki derenin içinde toz bir derilir, bir dağılır üzerine geldi, gördü ki Kanturalı’nın atını oklamışlar; kendisinin de gözünün kapağını oklamışlar. Yüzünü kan bürümüş, durmaz. Kâfirler üşüşür, kanturalı kılıcını sallar, kâfiri önüne katıp kovar.

— Bre budala oğlu budala, ben aşağı kulpa yapışırım, sen yukarı kulpa yapışırsın. Bre budala oğlu, okunla mı, kılıcınla mı, gel beri söyleşelim, dedi. Atını tepti, bir yüksek yers çıktı. Sadakından doksan okunu yere döktü, iki okun temrenini çıkardı, birini gizledi, birini eline aldı. Okla atmağa kıyamadı.

Babası oğlancığını gördü, Allaha Şükürler Eyledi. Oğluyla, geliniyle Kanlı Koca Oğuza girdi. Gök ala yüce çemene otağ dikti. Attan aygır, deveden buğra, koyundan koç kırdırdı, düğün etti, soylu Oğuz beylerini ağırladı.

Yom vereyim hânım: Ecel geldiğinde saf imandan ayırmasın! Ulu Tanrı seni namerde muhtaç etmesin! Allah’ın verdiği umudun kırılmasın! Ak alnında beş kelime dua kıldık, kabul olsun! Âmin deyenler Tanrıyı görsün!