Keloğlan ile İhtiyar (Masal)

Evvel zaman içinde, kalbur zaman içinde, develer top oynar eski hamam içinde. Hamamcının suyu yok, oduncunun baltası yok. Sokakta bir tazı gezer, boynunda halkası yok. Var varanın, sür sürenin. Çok baykuşu var viranenin. Destursuz bağa girenin hali duman demişler... Yediler yemiş, parayla biter iş. Parasız yemiş alınmaz hiç bir yerde. Dediler aptal, gitme burada kal... Bana bir kız alıp nikâh ettiler. Açtım bir duvak, baktım bir kabak. Adamdan azma, dişleri kazma. Ensesi telli, kurbağa belli. Sağlamdır binası, sağlıkla oturması. Olur, elbet bir çocuk anası.

Akdeniz’in hartası, Karadeniz’in martısı, zeytinyağının tortusu, pek hoştur pilâvın yoğurtlusu. Akdeniz yağ olsa, Karadeniz bal olsa, iki ambarlı gemi yiyecek dolsa karnımın bir tarafını doyurmaz. Ya bir hindi dolması, ya bir kaz dolması olsa belki doyar... Evlerin önü taşlık, ağaca uçtu tavuk, iki atla bir anahtar deliğinden geçtiğim sıralarda, bir varmış, bir yokmuş, vakti zamanında bir kadıncağızın Keloğlan adında bir oğlu varmış.

Keloğlan her gün akşamlara kadar çalışır, bazen amelelik yapar, bazen da öteberi satarak kazandığı para ile evi idare edermiş. Bir gün gene amelelik yapmak için kazmayı omzuna vurarak yola çıkmış. Az gitmiş, uz gitmiş, dere tepe düz, gece gündüz gitmiş. Bir de arkasına bakmış ki, tam bir karışlık yol gitmiş.

Kendi kendisine kızarak tekrar yola koyulmuş. Konarak, göçerek, arpa buğday biçerek tam bir güz gitmiş, bir pınar başına varmış. Yorulmuş, biraz dinlenmek için oturmak istemiş. Fakat susadığım da hatırlayarak hemen pınara ağzını dayayıp kana kana su içmiş. Sonra kollarını sıvamış, elini yüzünü, kollarını bol bol yıkayıp serinleyince bir “oooh!” çekmiş.

Fakat o da ne? Keloğlan birdenbire gözüne ilişen manzara karşısında hem korkmuş, hem de şaşırmış. Suyun aktığı delikte el kadar bir insan görünmüş. Bu insan büyümüş, büyümüş. Nihayet beyaz saçlı, beyaz sakallı ihtiyar bir adam ortaya çıkmış, gülerek, Keloğlan’a:

— Ne var oğlum, korkacak demiş, ben ne inim, ne de cin... Senin gibi bir insanım... Hem ben buraya sana fenalık etmek için değil, iyilik etmek için geldim. Sen, “oooh!” diyerek beni çağırmasaydın, gelecek değildim...

— Ben iş bulmak için çok uzak bir memleketten geliyorum. Günlerden beri yürüdüğüm halde hiç bir şehre rastlamadım. Her taraf dağ, tepe, ova, ırmak... Nerede çalışıp ta para kazanayım... Hem artık çok yoruldum. Geri döneceğim...

— Yooo, demiş, çalışmadan, yorulmadan ekmek yenildiğini nerede işittin? Yaşamak için çalışacaksın. Daha iyi yaşamak istersen, daha çok çalışacaksın. Bak ben senin deden yaşındayım. Saçım sakalım bembeyaz oluncaya kadar hep çalıştım. Daha da çalışıyorum. Sen de sözümü tutup çalışırsan kazanırsın!

Keloğlan, ihtiyara teşekkür edip değirmeni alırken, aksakallı adam birdenbire ortadan yok olmuş. Keloğlan sağı aramış, solu aramış, önüne bakmış, arkasına bakmış, onu bir daha görememiş. Değirmeni cebine iyice yerleştirip bir eliyle onu sıkı sıkı tutarak başlamış yürümeğe. Hem yürüyor, hem de kendi kendine “acaba ihtiyar bana niçin öyle dedi” diye düşünüyormuş, içinden bir ses, “sen ihtiyarın sözüne bakma. Açıl değirmenim açıl de!” diyormuş. Ama ihtiyarın tembihi de kulağında olduğu için bir türlü değirmene, “açıl değirmenim açıl!” diyemiyormuş.

“Çat!” diye bir ses işitmiş. Değirmenin kapağı açılıp yavaş yavaş yürüyerek bir kapı olmuş. Kapı kendi kendine aralanarak ellerinde yemek tepsileriyle peri kızları görünmüşler. Birer birer kapıdan çıkıp türlü türlü yemeklerle dolu tepsileri Keloğlan’ın önüne bırakmışlar. Keloğlan şaşırmış. O zamana kadar görmediği, yemediği, işitmediği yemeklerle karşılaşınca, “ne yapsam acaba” diye düşünmeğe başlamış. Sonra, karnı aç olduğundan başlamış hepsinden birer parça yemeğe. Karnı adamakıllı doyuncaya kadar yemiş. Pek çok yemek yediği halde, tabaklarda yemek hiç azalmıyor, olduğu gibi duruyormuş. Sevincinden nerede ise aklını kaçıracakmış. Bir aralık evde yiyeceksiz oturan annesini hatırlamış.

— Kapan değirmenim kapan! Demiş. Peri kızları gelip tepsileri alarak gitmişler. Kapı kapanıp küçülmüş. Değirmen kapanmış, ortada hiç bir şey kalmamış. Keloğlan değirmeni tekrar cebine yerleştirip geriye dönmüş. Koşar gibi memleketinin yolunu tumuş. Az gimiş, uz gitmiş, altı ay gece, altı ay gündüz gitmiş, memleketine varmış. Hemen eve gidip annesinin yanında cebinden değirmeni çıkararak:

— Kapan değirmenim kapan!, demiş. Değirmen kapandıktan sonra, anasına başından geçenleri anlatmış, ihtiyarla neler konuştuğunu, değirmeni verirken onun kendisine neler söylediğini bir bir tekrarlamış.

Yapma oğlum, söz dinle, sonra değirmeni elinden alırlar! Dediyse de, Keloğlan’a söz dinletememiş. Keloğlan sokağa çıkıp bütün komşuları akşam yemeğine çağırmış. Akşamüzeri komşular birer ikişer Keloğlan’ın evine gelmişler. Ortalıkta yemek hazırlığı görmedikleri için Keloğlan acaba bizimle alay mı etti, diye düşünmeğe başlamışlar. O sırada Keloğlan elindeki değirmenle içeriye girmiş. Değirmem ortaya koyup:

— Açıl değirmenim açıl! Diye seslenmiş. Değirmenin kapağı “çat!” diye açılmış. Kapak büyümüş., büyümüş, odanın içinde büyük bir kapı ortaya çıkmış. Kapı yavaş yavaş aralanarak peri kızları ellerinde yemek dolu tepsilerle odaya girmeğe başlamışlar. Komşuların hayret dolu bakışları arasında yemek tepsilerini bırakıp gitmişler.

Bu olay karşısında komşuların âdeta dilleri tutulmuş. Bir şey söyleyemeden oturup yemekleri yemeğe başlamışlar. Durmadan yemek yedikleri halde önlerindeki tabaklarda yemek hiç azalmıyormuş. Bu durum karşısında, komşular, yavaş yavaş Keloğlan’ı kıskanmağa başlamışlar, içlerinden bir tanesi, “gidip de çocuğuma bakıp geleyim” diyerek evine gitmiş. Bir kahve değirmeni bulmuş, cebine saklayarak dönüp Keloğlan’ın evine gelmiş.

Yemekler yenip sofralar kalktıktan, değirmen de kapandıktan sonra, Keloğlan misafirlere kahve pişirtmek için içeriye, anasının yanına gitmiş. Komşuların birbirleriyle konuşmasından faydalanan değirmenli komşu, evden getirdiği değirmeni yere bırakarak Keloğlan’ın değirmenini cebine koymuş. Onun yaptığı bu işi de kimsecikler görmemiş.

— Açıl değirmenim açıl! Demiş. Fakat değirmen açılmamış. O zaman anlamış ki, değirmeni komşulardan biri çaldı. Kimin çaldığını da bilemediği için hiç birine bir şey söyleyememiş. Anasının ve ihtiyarın sözlerini tutmadığından başına bu işin geldiğini anlamış.

İhtiyarı bulup kusurunu affettirmek, bu işe bir çare bulmasını rica etmek amacıyla o gün yola çıkmış, dağ tepe dümdüz, gece gündüz gittikten sonra ihtiyarla karşılaştığı pınara varmış. Kana kana su içip elini yüzünü yıkayarak bir “oooh!” demiş. Der demez ihtiyar küçücük boyuyla görünmüş. Büyümüş, büyümüş, büyük bir adam haline gelince, Keloğlan’a:

— Merhaba babacığım, demiş, hakkın var. Kabahat ettim. Gençliğime bağışla. Bir daha sözünden dönmem. Değirmenimi kurtarmak istiyorum, bana yol göster! İhtiyar, eliyle beyaz sakalını sıvazladıktan sonra:

— Pek güvenim yok ama demiş, haydi öyle olsun. Yine şeytana uyar da sözünde durmazsan bir daha bana gelme! Söz dinlemeyen insana ben yardım etmem... İhtiyar, sözünü bitirince, Keloğlan’a bir kabakla bir tavuk vermiş. Demiş ki:

— Memleketine dönünce, bütün komşuları evine çağırırsın. “Değirmenimi kim aldıysa getirsin!” dersin. Onlar, “biz almadık” diyecekler. Sen o zaman kabağı ortaya koyup, “açıl kabağım açıl!” dersin. Kabak açılır açılmaz, değirmeni çalan hemen kendisim söyleyecektir...

— Acil kabağım açıl! Diye seslenmiş. Keşke seslenmeseymiş. Çünkü korkudan az daha küçük dilini yutacakmış. Kabağın içinden zehirli yılanlar, akrepler, kaplumbağalar, kurbağalar, kertenkeleler çıkmış. Sağa sola yayılmağa başlamışlar. Keloğlan hemen sıçrayıp ağaca tırmanarak onların elinden kurtulmuş. Ağaçtan aşağıya bağırmış:

Bir anda hayvanlar kabağa doğru koşuşup içine girerek gözden yok olmuşlar. Kabak da kapanmış. Keloğlan geniş bir nefes alarak ağaçtan inmiş. Bu sefer tavuğu eline almış. Ya tavuk da yumurta diye zehirli böcekler yumurtlarsa? O zaman ne yapacak? Aaa... Kolayı var. Böceklerin üzerine basıp onları öldürür... Evet... Güzel...

— Yumurta tavuğum yumurtla! Demiş. Keloğlan zehirli böcekler beklerken tavuk ne yumurtlarsa beğenirsiniz? Kocaman sarı san altınlar... Keloğlan bunları görünce, gözleri büyümüş. Sanki kolları kanatlanmış. Sevinçten uçacak gibi olmuş.

Tavuk artık yumurtlamamış. Keloğlan yerdeki altınları ceplerine doldurmuş. Bir eline kabağı, öteki eline de tavuğu alarak yürümeğe başlamış. Durmadan, dinlenmeden yürüyerek, geldiği yollardan, dağlardan, tepelerden, ırmaklardan geçerek memleketine varmış.

Hemen o akşam bütün komşuları yemeğe çağırmış. Tavuğun yumurtladığı altınlardan biriyle gidip çarşıdan birçok yiyecek alıp eve getirmiş. Akşama kadar yemekleri yetiştirsinler diye lokantalardan birkaç tane de aşçı tutmuş. Aşçılar Keloğlan’ın anasıyla beraber kolları sıvayıp yemekleri yapmağa başlamışlar. Akşamüzeri türlü türlü yemekler, tatlılar hazır olmuş.

Hiç beklemedikleri bu soru karşısında komşular şaşalamışlar. Birbirlerine bakıp susmuşlar. Hepsinin cam sıkılmış. Keloğlan’a cevap vermemişler. Yalnız, komşulardan bir tanesi önüne bakıyormuş. Keloğlan ondan şüphelenir gibi olmuş. Tekrar sormuş:

O zaman bütün komşular söylenmeğe, “Biz almadık. Senin değirmenini ne yapalım?” gibi sözler söylemeğe başlamışlar. Değirmeni çalan komşu, hiç bir şey söylemiyor, önüne bakıyormuş. Keloğlan iyice anlamış ki, değirmen onda... Heybede saklı duran kabağı kimseye göstermeden o komşunun yanına bırakmış. Birdenbire:

— Açıl kabağım açıl! diye seslenmiş. Kabak açılıp içinden yılanlar, akrepler, kaplumbağalar, kertenkeleler çıkınca, bütün komşular korkudan bağrışmağa, kaçışmağa başlamışlar. Hayvanlar aksi gibi değirmeni çalan komşunun üzerine doğru yürüyorlarmış. O bakmış ki, kurtuluş yok.

— Kapan kabağım kapan! diye bağırmış. Keloğlan’ın bağırması üzerine hayvanlar acele acele kabağa dönmüşler. Kabak kapanmış. Tehlikenin uzaklaştığını gören komşular yerlerine oturmuşlar ama yürekleri hâlâ tıp tıp atıyormuş.

Biz gelelim Keloğlan ile değirmeni çalan komşuya... Eve gittikleri zaman bir de ne görsünler? Komşunun küçük çocuğu değirmenle oynarken onu kırmamış mı? Bu işe canı çok sıkılan Keloğlan, komşuya söylemediği söz bırakmamış. Ama ne çare? Olan olmuş, değirmen kırılıp işe yaramaz hale gelmiş. Keloğlan değirmenin parçalarını alarak bir kuyuya atmış, evine dönmüş. Bu sefer evde ne misafirleri, ne de kabağı bulamayınca, başlamış bağırıp çağırmağa... Kabağın çalındığını neden görmedin diye anasına olmadık lâflar etmiş. Evden çıkıp bir bir dolaşarak komşularının hepsiyle kavgaya tutuşmuş. Yüzü gözü yara bere içinde dönüp gelmiş. Tavuğun yumurtladığı altınları da doktora” ilâca, yiyeceğe vererek tüketmiş...

Değirmeni, kabağı elinden kaçıran Keloğlan düşünmeğe başlamış: “Elde kala kala bir tavuk kaldı... Onu anasına vermesi lâzımken vermemiş, yolda yumurtlatıp altınlarını almıştı... Şimdi anasına verse, kendisi ne yapacak? Tavuk altın yumurtlarken gidip amelelik yapılır mı? Hem anasına tavuğu verip de ne olacak? Tavuğu yumurtlatır, altınlarla her gün evin yiyeceğini alıp getirir, olur biter...”

Keloğlan yıkanmağa girdiği sırada, hamamcının aklına bir şey gelmiş. Gidip tavuğu sakladığı yerden alıp odasına gitmiş, iyice bakmış ki, tavuk, gayet cins, iyi bir hayvan. Nasıl olur da yumurtlamaz. Böyle cins tavukların “yumurtla tavuğum, yumurtla!” deyince yumurtladıklarını bildiği için, ona da:

— Yumurtla tavuğum, yumurtla! Demiş. Tavuk başlamış altın yumurtlamağa... Hamamcı, eline beyaz beyaz yumurtalar gelecek diye beklerken, sarı sarı altınları görünce, ne yapacağını bilememiş. Altınları dolaba kilitledikten sonra, gidip çarşıdan ona benzer bir tavuk almış. Giderken, “buyurunuz tavuğunuzu” diyerek Keloğlan’a vermiş.

— Yumurtla tavuğum, yumurtla! Demiş. Fakat tavuk ne altın yumurtlamış, ne de yumurta... Keloğlan ne kadar uğraştıysa, tavuğa altın yumurtlatamamış. Kızmış. Gidip evde tavuğu kesmiş. Anası, Keloğlan’ın altın yumurtlayan tavuğu kestiğini görünce, telâşlanmış. Onu neden kestiğini sormuş.