Ulu Camii

Şehir merkezindeki camilerin en eskilerindendir. "Kızıl Kilise" olarak ta bilinen eski bir kilisenin yerine inşa edilmiştir. Bu eski kilisenin avlu duvarları, bazı sütunları ve sütun başlıkları ile minare olarak kullanılan çan kulesi halen ayaktadır.

İnşa kitabesi bulunmadığından, camiin ne zaman ve kimler tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir. Halep hükümdarı Nureddin Mahmud Zengi tarafından tamir ettirilerek bugünkü şeklini alan Halep Ulu Camii ile benzer bir plan gösteren Urfa Ulu Camii'nin de aynı dönemde yaptırılmış olabileceği tahmin edilir. İslam ordularının şehri ele geçirmesinden sonra cami kırmızı mermerleri ve kilise ile ilişkisinden dolayı “ Mescid ül- Hamra”(Kırmızı mescit) olarak da isimlendirilmiştir.  

Mevcut tamir kitabelerine göre, Ulu Camii 1684, 1779, 1780 ve 1870 tarihlerinde tamir görmüştür. Yakın zamanda, camii avlusuna ŞURKAV tarafından kesme taşlardan yapılmış bir şadırvan inşa edilmiş ve bahçe düzenlemeleri yapılmıştır.

Kızıl Kiliseye ait kalın duvarlarla çevrili camii avlusunun kuzeybatı kesimi mezarlıktır. Bu mezarlıktaki türbede, 1823 yılında vefat eden, Halidi Tarikatı’nın kurucusu Mevlana Halid Ziyâeddin Hazretleri'nin küçük oğlu Şehabeddin Ahmet’in mezarı bulunmaktadır. Türbe, yakın zamanda ŞURKAV tarafından restore edilmiştir. Avlunun kuzeydoğu köşesinde yer alan, çevresi yüksekliğine eşit sekizgen çan kulesi bugün minare olarak kullanılmaktadır. Minare aynı zamanda şehrin ilk ve tek saat kulesi görevini de görmektedir. Halk arasındaki bir inanışa göre Hz. İsa’nın, Kral Abgar’a Havarisi Thomas’la gönderdiği mendil bu kuyuya düşmüştür. Bu nedenle camiinin içindeki kuyunun suyu Şifalı su olarak kabul edilir.