Oylat Mağarası

Oylat Mağarası permiyen mermerlerinde doğu-batı yönlü belirgin bir fay hattı üzerinde gelişmiştir. Pliyösen rölyef sisteminin karakteristik bir şekli olan Oylat Mağarası, Oylat Deresi kanyonunun sağ kenarında gelişmiştir. Mağaranın giriş ağzı vadi tabanından 5-6 metre yukarıdadır. Burada kanyonun derinliği 450-500 metre civarındadır. Mağara girişinin üst tarafında 3 tane daha mağara girişi vardır.  

Birbirine bağlı iki kattan oluşan mağaranın toplam uzunluğu 665 metredir. Genel olarak menderesli bir profile sahip olan mağara iki bölüme ayrılır. Girişten çöküntü salonuna kadar olan birinci bölüm dar galerilerden oluşmuştur ve ortalama 2-5 metre genişliktedir. Tavan yüksekliği ise bu bölümde 15 metre civarındadır. Burada dev kazanı ve damlataş havuzları önemli yer kaplar. İkinci bölüm ise büyük çöküntü salonudur. Başlangıcı ile son noktası arasında 93 metrelik yükseklik farkı vardır. Bu salonun genişliği 25-55 metre, tavan yüksekliği ise 3-10 metre arasındadır. İri blok ve dev damlataş (sarkıt, dikit ve sütun) şekillerinden oluşan salonun yukarıda bulunan son kesimi kalın bir çakıl, kum ve mil tabakalarından oluşmuştur.

Oylat mağarası gelişimini tamamlamış fosil bir mağaradır. Tavandan damlayan sular dışında, belirgin bir su akışı görülmez. Bu sular damlataş havuzlarında yer yer gölcükler oluşturur.

Ağustos 1996’da yapılan ölçümlerde mağara girişinde 29 derece sıcaklık ve %47 mutlak nem ölçülmüştür. Buna karşılık mağaranın girişinde sıcaklık 19 derece, nem %55, üstteki fosil katta ise sıcaklık 20 derece, %54 nem, damlataş havuzlarının bulunduğu galeride 17 derece sıcaklık %78 nem, üst bölümlerde 15 derece sıcaklık ve %90 nem ölçülmüştür. Mağara salonları ve katları birbirine bağlayan geçitlerde hissedilir bir rüzgar vardır. Bu durum girişin üstündeki fosil kat ile alt bölüm arasındaki geçitlerde çok belirgindir.

Oylat mağarasında zengin bir canlı topluluğu yaşamaktadır. Bunlar arasında yarasalar, binayaklılar, kelebekler, solucan ve guanobiler çok belirgindir.  

Oylat kaplıcası yoğun turizm hareketlerinin görüldüğü, tarihi ve doğal güzellikleri olan bir bölgede yer alır. Oylat kaplıcası çok yakınındadır. Kaplıcaya giden yol mağaranın hemen önünden geçer. Ayrıca içinde mağaranın da geliştiği Oylat kanyonu ve çevresi vahşi bir güzelliğe sahiptir. Buna karşılık mağaranın iç görünümleri son derece güzel sarkıt, dikit, sütun, duvar ve perde damlataşları, damlataş havuzu ve örtü damlataşları ile kaplıdır. Bunun yanında tesis kurma ve düzenlemeler yapmaya uygun fiziki özellikleri vardır.