Köprülü Mehmet Paşa Kervansarayı
Türkiye’de Vakıflar Abideler ve eski eserler, Vakıflar Genel Müdürlü Yayınları 1977 kaynaklarına göre;
Vezirhan kasabasındaki ikinci eser
adından da anlaşılacağı üzere 17. yüzyılın büyük devlet adamı ve
veziriazamı Köprülü Mehmet Paşa tarafından XVII yüzyıl başında
yaptırılmıştır. Her ne kadar Vezirhan ismi ile anılmakta ise de aslında
eser büyük bir kervansaraydır. Köydeki cami ile birlikte yapılmış olduğu
tahmin edilen eserin yapılışına ait bir kitabesi bulunmadığından tam
tarihi bilinmemektedir. Ancak Köprülü Mehmet Paşa’nın diğer
kervansarayları ile mukayese edildiğinde eser 16-17 yüzyıl
kervansarayların tipik, fakat büyük ölçüde yapılmış bir örneğidir.
Bütünü 101.52 x 27.21 metre ebadında
uzunca bir dikdörtgen teşkil eden kervansaray üç kısımdan meydana
gelmektedir. Orta kısım yanlara göre biraz değişik olarak teşkil olunmuş
ve bu kısma, hanın ön cerphesi yapılmıştır. Bu kısımda kesme taş ve
tuğla birlikte kullanılmıştır. Arabaların ve yüklerin çekildiği ilk
giriş yeri olan kısmı iki yanında uzunca dikdörtgen teşkil eden iki
yandaki mekanlar ise kervansarayın esas binalarını meydana getirir.
Yapının dış kısmı kale duvarları gibi kare payandalarla özellik
kazandırmaktadır. Kervansarayın üst örtüsü uzun kenarların üzerine çift
meyilli bir katı ile örtülü olduğu anlaşılır. Ancak yan kısımlarda
mekanın geniş olmasından ortada üç sıra halinde destek dizisinin
bulunduğu ve çatı ağırlığının bu destekler üzerine aktarıldığı
anlaşılır. Köylülerin belirttiğine göre çatı 1331 Hicri Tarihine kadar
sağlam iken 1331'de çatı yıkılarak kervansaray kendi haline terk edilmiş
ve dört duvardan ibaret harabe haline gelmiştir.
Kervansarayın iç kısmında her ik yanda
da duvarlara sıralanmış olan ocaklar yer almaktadır. Bu durumda duvar
kenarlarında zeminden yükseltilerin bulunduğu orta kısımda ise
hayvanların bağlı olduğu anlaşılır. Duvarda bulunan her ocak arasında
içte geniş, dışa doğru daralan mazgal pencereler yer almaktadır ki; buda
kervansarayların karekteristik özellikleridir.